Emitent w kryzysie – wskazówki dla obligatariuszy

Obligatariusze pytają się mnie często – jak mogą skutecznie odzyskać swoje pieniądze, kiedy emitent obligacji ogłosił upadłość? Jeżeli obligacje były emitowane jako niezabezpieczone, to niestety w tym momencie często jest już za późno, aby cokolwiek odzyskać z majątku samego emitenta. Poniżej prezentuję Wam kilka wskazówek na temat tego jak mając obligacje emitenta będącego w kryzysie nie zakończyć swojej inwestycji całkowitym niepowodzeniem.

Po pierwsze wymagalność

Najważniejszą rzeczą jaką obligatariusz powinien sobie uzmysłowić to to, że jakiekolwiek poważne działania prawne wobec emitenta może rozpocząć dopiero wtedy jak obligacje staną wymagalne. Od tego momentu obowiązek świadczenia pieniężnego względem obligatariusza staje się aktualny. Kiedy to następuje? Najczęściej w dniu wykupu określonym w warunkach emisji obligacji. Co jednak, kiedy data ta przypada nastąpi dopiero za dwa lata, a my już teraz widzimy niepokojące sygnały ze strony emitenta i obawiamy się utraty środków?

Po drugie – bądź czujny

Mądry inwestor i obligatariusz na bieżąco powinien śledzić informacje dochodzące do niego z rynku. W tym kontekście warto wypatrywać niepokojących sygnałów, aby dostrzec je już w momencie kiedy tylko pojawią się na horyzoncie. Za takie możemy uznać sytuacje w których:

• emitent publikuje raporty o niepokojącej treści, np. o sprzedaży istotnych składników majątkowych;
• dochodzi do nagłych zmian osobowych i strukturalnych w spółce;
• z analizy ogólnodostępnych dokumentów finansowych wynik, że sytuacja emitenta uległa pogorszeniu;
• z opinii znajdujących się w Internecie wynika, iż kontrahenci emitenta są coraz bardziej zaniepokojeni jego działaniami.

Takie okoliczności powinny skłonić obligatariusza do czujności i zweryfikowania jeszcze raz dokumentu warunków emisji, w szczególności fragmentu dotyczącego wcześniejszego wykupu. Niektórzy emitenci przewidują, że w określonych sytuacjach możliwy jest przedterminowy wykup na żądanie obligatariusza. Niekiedy do oceny, czy doszło do przypadku w którym mamy możliwość złożenia żądania wymagana jest pomoc profesjonalisty. Kowenanty zastosowane w dokumentach emisyjnych potrafią być naprawdę skomplikowane!

Żądanie przedterminowego wykupu – działaj!

Skorzystanie z możliwość złożenia żądania przedterminowego wykupu stawia obligacje w stan wymagalności. Stąd już teoretycznie szybka droga do wszczęcia postępowania sądowego i późniejszej egzekucji z majątku emitenta i odzyskania należności.

Niestety, wielu emitentów ogranicza się do wskazania ustawowych podstaw do złożenia żądania przedterminowego wykupu wskazanych wprost w art. 74 ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach. Najczęściej opcja przedterminowego wykupu pojawia się, kiedy emitent jest w zwłoce z wykonaniem w terminie, w całości lub części, zobowiązań wynikających z obligacji. Opóźnienie to może być nawet niezawinione, ale nie może być krótsze niż 3 dni, chyba że warunki emisji wskażą krótszy okres. Jeżeli zatem sprawdzisz swoje konto i okaże się, że emitent opóźnia się z zapłatą przewidzianych odsetek – działaj! Skonsultuj sprawę z prawnikiem i jeżeli okaże się to konieczne – złóż żądanie przedterminowego wykupu.

Na ratunek – upadłość?!

A co jeśli widzimy, że sytuacja finansowa emitenta jest coraz gorsza, a pomimo tego nie ma podstaw do postawienia obligacji w stan wymagalności. Zdarza się, że emitent realizuje bieżącą wypłatę odsetek od obligacje kosztem innych wierzycieli tylko po to, aby nie dać obligatariuszom podstawy do postawienia ich obligacji w stan wymagalności. Pomocny może okazać się art. 91 ust. 1 prawa upadłościowego zgodnie z którym:

„Zobowiązania pieniężne upadłego, których termin płatności świadczenia jeszcze nie nastąpił stają się wymagalne z dniem ogłoszenia upadłości.”

Oznacza to, że z chwilą ogłoszenia upadłości obligacje staną się wymagalne. Jednak jest też druga strona medalu – po ogłoszeniu upadłości wierzyciele mogą dochodzić swoich roszczeń od dłużnika jedynie w ramach postępowania upadłościowego.

Można zadać pytanie – dlaczego w takim wypadku warto dążyć do upadłości emitenta?

• Szybsze ogłoszenie upadłości daje większą szanse na to, że emitent ma jeszcze majątek pozwalający na chociażby częściowe zaspokojenia należności z obligacji;
• Wymagalność obligacji daje podstawę do dochodzenia należności z przedmiotu zabezpieczenia ustanowionego na majątku osoby trzeciej. Dzięki temu mamy znacznie większą perspektywę zaspokojenia naszej wierzytelności.
• Syndyk w toku postępowania upadłościowego może szybciej sprzedać majątek dłużnika, a nawet całe jego przedsiębiorstwo, niż nastąpiłoby to w toku procesu sądowego zainicjowanego przez pojedynczego wierzyciela.

Przygotowanie wniosku o ogłoszenie upadłości przez wierzyciela nie jest obarczone tak dużym formalizmem jak w przypadku wniosków samych dłużników. Jednakże, aby wniosek okazał się skuteczny należy spełnić określone ustawowo wymogi formalne i udowodnić przesłanki do orzeczenia upadłości. Nie jest to łatwe i wymaga szerokiej analizy sytuacji finansowej emitenta, jak również uzyskania informacji o innych wierzycielach spółki. Jednak jest to już temat na odrębny wpis.

Kończąc wątek dotyczący emitentów w kryzysie warto, aby zacząć działania jak najszybciej, jak tylko dostrzeżemy niepokojące nas sygnały (np. brak wypłaty odsetek w terminie). Cała sprawa wymaga opracowania strategii działania, aby ocenić co w konkretnym momencie możemy osiągnąć i co będzie dla nas najlepsze. Dla niektórych osób ogłoszenie upadłości to znak, że spółka nie ma już żadnego majątku. Nie zawsze jest to zła wiadomość. Ogłoszenie upadłości wpływa też na obligacje i dość nieoczekiwanie w niektórych sytuacjach może przynieść pozytywne rezultaty. Ważne, aby działać w odpowiednim czasie.

Uproszczony schemat postępowania w celu postawienia obligacji w stan wymagalności w przypadku emitenta w kryzysie.

Mec. Przemysław Perka Senior Associate