Nowe przepisy o crowdfundingu udziałowym – co się zmieni?
Najprościej rzecz ujmując, crowdfunding udziałowy (finansowanie społecznościowe) jest alternatywnym sposobem pozyskiwania kapitału od inwestorów indywidualnych. Środki uzyskiwane są przede wszystkim w zamian za zbywalne papiery wartościowe (np. akcje, obligacje). Największą popularnością cieszy się wśród małych i średnich przedsiębiorstw (w szczególności typu start-up). Firmom takim szczególnie zależy na szybkim pozyskaniu środków na rozwój swoich przedsięwzięć. Wraz z błyskawicznym rozwojem crowdfundingu w całej Unii Europejskiej, unijny ustawodawca przyjął regulacje mające na celu ujednolicenie ram prawnych w zakresie finansowania społecznościowego. Działania te wymusiły dostosowanie polskiego systemu prawnego do nowych wymogów. To nowe wyzwania dla rynku, lecz również nowe możliwości.
Pierwsza regulacja rynku
Po raz pierwszy rynek crowdfundingu w Polsce został uregulowany. W związku z dynamicznym rozwojem tej metody pozyskiwania kapitału, Unia Europejska dostrzegła potrzebę zabezpieczenia rynku finansowego oraz wprowadzenia środków ochrony inwestorów. Wszystko to przy jednoczesnym uwzględnieniu konieczności rozwoju alternatywnych rynków finansowych.
Efektem działań podjętych przez Unię Europejską było przyjęcie pakietu regulacyjnego dotyczącego crowdfundingu. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1503 w sprawie europejskich dostawców usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych obowiązuje już od 10 listopada 2021 roku (dalej jako: ”Rozporządzenie ECSP”). Zaś w dniu 7 lipca 2022 roku polski ustawodawca przyjął ustawę o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom. Oba te akty prawne zakreślają ramy prawne crowdfundingu. Jednocześnie wymuszają na emitentach oraz dostawcach usług finansowania społecznościowego dostosowanie się do licznych zmian.
Obowiązek uzyskania zezwolenia
Zgodnie z wyżej wskazanymi regulacjami, w Polsce to Komisja Nadzoru Finansowego uzyskała uprawnienia dotyczące nadzoru i kontroli nad rynkiem crowdfundingu. Jest to jedna z najistotniejszych zmian, która dotknie przede wszystkim platformy finansowania społecznościowego. Odtąd będą miały one obowiązek uzyskać zezwolenie na świadczenie usług crowdfundingowych. Oznacza to, że obecnie działalność w zakresie finansowania społecznościowego jest działalnością reglamentowaną i nadzorowaną bezpośrednio przez KNF.
Na ten moment ESMA (The European Securities and Markets Authority), jako podmiot delegowany do opracowania standardów technicznych, nie przyjęła jeszcze ostatecznych wzorów formularza i pozostałych dokumentów do złożenia wniosku o udzielenie zezwolenia na prowadzenie działalności jako dostawca usług finansowania społecznościowego. Na stronie KNF dostępne są jednak robocze wersje formularza, który może być wykorzystywany przez dostawców przy ubieganiu się o udzielenie zezwolenia. Poza wnioskiem, dostawcy usług finansowania społecznościowego będą obowiązani do opracowania regulaminów oraz licznych procedur zapewniających zgodność działania platformy z nowymi przepisami.
Nacisk na ochronę inwestorów
Inwestorzy to podmioty, które angażują swój kapitał w projekty poszukujące finansowania za pośrednictwem crowdfundingu. Unijny ustawodawca uzależnił poziom i standard przyznany poszczególnym inwestorom od wprowadzonego rozróżnienia na inwestorów doświadczonych oraz inwestorów niedoświadczonych. Rozporządzenie ECSP kładzie szczególny nacisk na ochronę inwestorów niedoświadczonych, którzy mogą nie posiadać wiedzy istotnej dla dokonywania inwestycji w ramach crowdfundingu, a także mogą nie być dostatecznie świadomi ryzyk związanych z tą formą inwestowania.
Dostawcy usług crowdfundingowych będą zobowiązani do stosowania środków ochrony inwestorów. Takimi środkami będzie m.in.:
– przeprowadzenie wstępnego testu wiedzy i symulacji ponoszenia strat,
– ostrzeganie inwestorów o ryzyku inwestycyjnym,
– przestrzeganie i informowanie inwestorów niedoświadczonych o tzw. okresu namysłu,
– udostępnienie i weryfikacja arkusza kluczowych informacji inwestycyjnych.
Arkusz kluczowych informacji inwestycyjnych
To właśnie arkusz kluczowych informacji inwestycyjnych wydaje się być najszerszym środkiem ochrony inwestorów niedoświadczonych, jak i doświadczonych. Arkusz informacji kluczowych ma stanowić dla potencjalnego inwestora źródło wiedzy o projekcie i jego właścicielach, a także o ryzykach związanych z finansowaniem społecznościowym oraz wszelkich istotnych kwestiach, które pozwolą mu na podjęcie świadomej i przemyślanej decyzji inwestycyjnej. Szczegółowy zakres informacyjny arkusza został określony bezpośrednio w rozporządzeniu ECSP.
Obowiązek sporządzenia arkusza informacji kluczowych zgodnie z przedstawionymi powyżej wymogami spoczywa na właścicielu projektu. Jednakże z uwagi na to, że to dostawcy usług finansowania społecznościowego są odpowiedzialni za przekazanie arkusza kluczowych informacji inwestycyjnych potencjalnym inwestorom, to powinni oni czuwać na zapewnieniem jasności, poprawności i kompletności dokumentu. W tym celu dostawcy usług finansowania społecznościowego powinni posiadać i stosować wewnętrzne procedury weryfikacji informacji zawartych w arkuszu. Arkusz będzie podlegał weryfikacji przez KNF.
Podwyższone limity emisji bezprospektowej
Dla rozwoju crowdfundingu największe znaczenie może mieć podwyższenie limitu bezprospektowego dla emitentów prowadzących kampanię na licencjonowanych platformach crowdfundingowych. Do 10 listopada 2023 roku emitenci będą mogli prowadzić oferty publiczne o wartości do 2,5 mln euro. Po tym zaś terminie – do 5 mln euro bez konieczności sporządzania prospektu emisyjnego.
W tym miejscu warto jednak zaznaczyć, iż zgodnie z polską ustawą od 10 listopada 2023 roku wykluczona będzie możliwość kierowania oraz promowania oferty nabycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością do nieoznaczonego adresata.
Podsumowując, crowdfunding udziałowy jest formą pozyskiwania kapitału, która wciąż zyskuje na uznaniu i charakteryzuje się dużym potencjałem do rozwoju. Profesjonalizacja działalności platform crowdfundingowych oraz objęcie ich nadzorem może przyczynić się do rozkwitu tej formy finansowania. Proces ten powinien w większym stopniu zabezpieczyć interesy każdego z uczestników procesu finansowania społecznościowego. Należy mieć zatem nadzieję, że nowe otoczenie regulacyjne zapewni bezpieczeństwo i stabilizację obrotu oraz wpłynie pozytywnie na rozwój tej formy finansowania. Przydatność i celowość wprowadzonych rozwiązań, będzie można zweryfikować jednak dopiero analizując praktykę uczestników procesu finansowania społecznościowego, jak również działalność organów nadzoru. Pozytywnie należy jednak ocenić część rozwiązań, które dotyczą ochrony inwestorów, a których wprowadzenie było oczekiwane od dawna.