Treść weksla trasowanego

Istnieje wiele sposobów zabezpieczania roszczeń w polskim systemie prawnym, jednym z rodzajów tych zabezpieczeń jest weksel. Dlaczego warto jest korzystać z weksli w celu ochrony swoich praw, pomimo iż jego treść musi spełniać szereg rygorystycznych wymogów, aby był on uznany za ważny?

1. Weksel jako rodzaj zabezpieczenia roszczeń

Przede wszystkim nie musisz udawać się do żadnej instytucji państwowej czy też prywatnej, aby móc sporządzić weksel oraz możesz to zrobić bezpłatnie. Przykładowo, aby zabezpieczyć roszczenie poprzez ustanowienie hipoteki czy też zastawu rejestrowego, należy złożyć stosowne wnioski wraz z opłatami sądowymi do sądu, który przez bliżej nieokreślony czas będzie rozpoznawał te wnioski. Co więcej, aby otrzymać gwarancję bankową, konieczne jest udanie się w tym celu do banku oraz również uiszczenie stosownej opłaty, zaś udzielenie takiej gwarancji bankowej jest i tak uzależnione wyłącznie od decyzji banku. Zawarcie weksla jest zaś pozbawione opłat oraz możesz to zrobić szybko i samodzielnie.

Dodatkowo, w przypadku zaistnienia sporu co do niewykonania roszczenia oraz skierowania konfliktu na drogę sądową, podmioty, których roszczenia są zabezpieczone wekslem, w sposób znacznie szybszy mogą otrzymać wyrok (tzw. nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym) nakazujący dłużnikowi zapłacenie długu wynikającego z weksla, co istotne bez konieczności przedstawiania dowodów innych niż sam weksel oraz umowa wekslowa (jeśli taka była zawarta), co również stanowi ułatwienie w dowiedzeniu przed sądem swoich racji. Co więcej, w postępowaniu sądowym toczącym się w sprawie o zapłatę roszczenia zabezpieczonego wekslem, uiszczane są znacznie niższe opłaty sądowe niż przy zwykłych powództwach o zapłatę, stanowią one wyłącznie ¼ opłat standardowych.

A co to jest dokładnie weksel (ja skupiam się w tym artykule na wekslu trasowanym), jaką treść musi zawierać, aby był on ważny oraz kiedy się go używa w praktyce, dowiecie się poniżej.

2. Weksel – co to? Rodzaje weksli

Weksel jest to jeden z typów papierów wartościowych, którego regulacja znajduje się akcie prawnym w całości poświęconym tej problematyce, a mianowicie Ustawie z dnia 28 kwietnia 1936 roku Prawo Wekslowe (zwanej także „Prawem Wekslowym”). Cała grupa papierów wartościowych cechuje się tym, że potwierdzają one fakt istnienia pomiędzy podmiotem uprawnionym a dłużnikiem stosunku zobowiązaniowego o charakterze majątkowym. Dokument taki określa, kto jest uprawniony do konkretnego prawa majątkowego i w jaki sposób musi postąpić, aby uzyskać prawo wynikające z papieru wartościowego.

Weksel w polskim systemie prawnym, pojawia się w dwóch rodzajach, tj. jako weksel trasowany i weksel własny. Podstawową cechą umożliwiającą ich odróżnienie jest osoba, która wystawia niniejszy papier wartościowy. Weksel własny bowiem zobowiązuje wystawcę (trasanta), do zapłaty określonej w dokumencie kwoty pieniężnej (sumy wekslowej), na rzecz określonego podmiotu (remitenta), w oznaczonym czasie i miejscu. W wekslu trasowanym zaś, podmiot wystawiający (trasant), poleca zapłatę oznaczonej sumy pieniężnej osobie trzeciej (trasatowi), która jest jego dłużnikiem, na rzecz podmiotu będącego wierzycielem wystawcy (remitenta).

Z uwagi na skupieniu się w niniejszym artykule na treści weksla trasowanego, podany zostanie przykład praktycznego zastosowanie tego rodzaju weksla. Mianowicie weksel trasowany stosuje się przy istnieniu wzajemnych zobowiązań, tj. gdy chcemy pokryć własny dług przysługującymi nam wierzytelnościami, które inna osoba ma wobec nas. Aby zobrazować ten przykład uznajmy, że Pan X ma dług na 50.000,00 złotych wobec Pani Y. Jednakże Pan Z jest Panu X winien 50.000,00 złotych. W takiej sytuacji podmiot X (trasant), który ma i roszczenie i dług może wystawić weksel, w którym poleca Panu Z (trasantowi) zapłatę kwoty 50.000,00 złotych na rzecz Pani Y (remitenta). W takiej sytuacji Pan X daje zabezpieczenie spełnienia świadczenia Pani Y, która na podstawie weksla może dochodzić roszczenia od Pana Z, pomimo iż pierwotnie ich nie łączyły żadne stosunki cywilnoprawne. Pan X zaś jest zaś wolny od długów oraz traci podmiot wierzyciela, gdyż jego zobowiązania się „zerują”.

3. Treść weksla trasowanego

Wszystkie elementy treści weksla trasowanego, które powinny się w nim znaleźć, zostały uregulowane w art. 1 Prawa Wekslowego. Kwestie zaś skutków braku uwzględnienia w treści weksla, któregoś z elementów, znajdują się w art. 2 Prawa Wekslowego.

4. Nazwa „weksel”.

W tekście dokumentu będącego wekslem, musi być zawarte dokładnie słowo „weksel”, w języku takim samym, w jakim został sporządzony sam dokument. Jeśli w tym papierze wartościowym nie ma słowa „weksel”, bądź zostało ono w nieodpowiedni sposób użyte, powoduje to nieważność weksla, nawet jeśli z samej pozostałej treści dokumentu wynika, że intencją osoby było powstanie zobowiązania wynikającego z weksla. Co więcej, słowo weksel znajdujące się w dokumencie, nie można zostać zawarte w dowolnym miejscu, na przykład jako nagłówek, lecz musi być zawarte dokładnie w tekście samego dokumentu, gdyż istnieje ryzyko dopisania niniejszego słowa i dokonania modyfikacji rodzaju dokumentu. Co ciekawe, polskie prawo zezwala na wystawienie ważnego weksla w języku innym niż język polski.

5. Polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężne.

Następną warunkiem ważności weksla jest konieczność zawarcia w treści weksla bezwarunkowego polecenia zapłaty oznaczonej kwoty pieniężnej. Oznacza to, że wystawca weksla nakazuje osobie trzeciej, która jest jego dłużnikiem, aby zapłaciła ona w jego imieniu na rzecz własnego wierzyciela, określoną kwotę (sumę wekslową). Bezwarunkowość polecenie zapłaty, oznacza, że wystawca weksla nie może zastrzec zapłaty sumy pieniężnej (sumy wekslowej), od spełnienia się warunku bądź wystąpienia pewnej okoliczności, od których zależałoby dokonanie zapłaty. Nadto, w treści weksla konieczne jest oznaczenie waluty, w której trasant winien jest zapłacić kwotę wekslową, która nie musi być wyłącznie walutą polską.  Może przy tym to być oznaczenie skrótowe waluty, takie jak „PLN” czy też „zł”, o czym przesądził w swoim Wyroku z dnia 20 lipca 2006 roku Sąd Najwyższy.

6. Oznaczenie trasata (dłużnika).

Kolejnym warunkiem uzyskania ważności weksla jest oznaczenie dłużnika (trasata). Trasat to podmiot wyznaczony przez wystawcę weksla, który jest zobowiązany do wykonania zobowiązania poprzez zapłatę sumy pieniężnej (sumy wekslowej).  Przepisy Ustawy Prawo Wekslowe wprost odnoszą się do osoby fizycznej będącej trasatem, gdyż mówią o konieczności wymienienia w treści weksla jego nazwiska. Jednakże, podmiotem zobowiązanym przez wystawce może być również przedsiębiorca będący osobą fizyczną bądź osobą prawną i wówczas wskazuje się ich nazwy ujawnione we właściwych rejestrach przedsiębiorców. Jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną również mogą zostać dłużnikiem wekslowym (trasatem). Przy oznaczeniu dłużnika wekslowego (trasata) należy podkreślić, że istnieje możliwość określenia w wekslu większą liczbę dłużników niż jeden.

7. Oznaczenie terminu płatności sumy wekslowej (sumy pieniężnej).

Weksel trasowany powinien zawierać oznaczenie terminu płatności sumy pieniężnej (sumy wekslowej). Co do zasady, należy wskazać konkretną datę zawierającą dzień, miesiąc i rok bądź inną pewną datę, w którym dłużnik (trasat) ma zapłacić wierzycielowi wystawcy weksla (remitentowi) kwotę pieniężną. Terminy płatności weksla są uregulowane w art. 33 ust. 1 Ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku Prawo Wekslowe, który wyróżnia cztery rodzaje terminów jego płatności. Po pierwsze, weksel może być płatny „za okazaniem”, to znaczy na każde żądanie posiadacza weksla. Następnie, suma wekslowa może być płatna „w pewien czas po okazaniu”. Oznacza to, że w wekslu jest oznaczony termin, w którym ma nastąpić płatność przez dłużnika (trasata), ale termin płatności rozpoczyna bieg dopiero po wręczeniu weksla dłużnikowi (trasatowi). Następnym terminem określającym czas, w którym dłużnik (trasat) powinien zapłacić weksel, jest weksel płatny „w pewien czas po dacie”. W treści weksla powinno się znaleźć wtedy wyrażenie, po jakiej konkretnej dacie, nastąpić powinna płatność sumy wekslowej. Ostatnią i najbardziej popularną formą określającą termin płatności weksla, jest weksel płatny w konkretnym dniu. W rozważaniach dotyczących oznaczenie terminu płatności weksla należy jednak wskazać, że można zastrzec wyłącznie jeden termin, zaś oznaczenie kilku powoduje nieważność weksla, co oznacza, że nie można na przykład określić, że suma pieniężna (suma wekslowa) będzie płatna w ratach.

Na szczególną uwagę zasługuje jednocześnie fakt, iż zgodnie z art. 2 ust. 2 Prawa Wekslowego, jeżeli nie wskazano w treści weksla terminu płatności, nie powoduje to jego nieważności, lecz uważa się za weksel płatny „za okazaniem”. Oznacza to, że brak zawarcia niniejszego element weksla w jego treści, nie jest przesłanką przesądzającą o jego ważności. Ważność weksla zaś jest zależna od tego, gdy wskazano termin płatności za weksel, który jest inny, niż jeden z czterech rodzajów określonych w art. 33 ust. 1 Prawa Wekslowego.

8. Oznaczenie miejsca płatności sumy wekslowej (sumy pieniężnej).

W treści weksla powinno być zawarte miejsce płatności sumy pieniężnej (sumy wekslowej). Brak jednak jej wskazania, podobnie jak w przypadku określenia terminu płatności weksla, nie powoduje jego bezwzględnej nieważności wystawionego weksla. Zgodnie z art. 2 Prawa Wekslowego, niewskazanie osobnego miejsca płatności za weksel powoduje, iż za miejsce płatności uważa się miejsce, wymienione obok nazwiska dłużnika (trasata). Nieważny będzie jedynie weksel, w którym nie wskazano osobnego miejsca spełnienia niniejszego świadczenia, ani gdy nie znajduje się żadne miejsce wskazane przy trasacie. Przez miejsce płatności weksla należy jednocześnie interpretować określoną miejscowość, niewystarczające jest wskazanie wyłącznie ulicy.

9. Nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana (remitenta).

Kolejnym obowiązkowym elementem ważnego wystawienia weksla trasowanego jest wskazanie wierzyciela wystawcy weksla (remitenta), na rzecz którego ma być dokonana zapłata sumy pieniężnej (sumy wekslowej), przy czym przepisy Prawa Wekslowego, nakazują oznaczenie co najmniej nazwiska remitenta. Również jak przy oznaczeniu osoby dłużnika (trasata), pomimo iż ustawa wprost odnosi się do osoby fizycznej jako remitenta, może być nim również osoba prawna jak i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną. Konieczność stanowi dodatkowo podanie formy osoby prawnej, której brak powoduje nieważność weksla. Przykładowo, zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 lutego 2005 roku o sygn. akt I ACa 1154/04, nieważne jest użycie przez osobę prawną i ułomną osobę prawną skrótu jej nazwy, gdyż może wprowadzać w błąd co do jej osoby. Możliwe jest oznaczenie więcej niż jednej osoby, na rzecz, której ma być dokonana zapłata (remitenta).  Co ciekawe, zgodnie ze stanowiskiem części prawniczego piśmiennictwa, oznaczenie remitenta jest możliwe poprzez podanie jego pseudonimu zamiast nazwiska, jeśli wskazana osoba fizyczna posługuje się nim na co dzień.

10. Oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu.

Następnymi elementami weksla wskazanymi w Prawie Wekslowym, jest określenie daty i miejsca wystawienia weksla. Przez datę wystawienia weksla rozumie się oznaczenie dnia, miesiąca i roku jego sporządzania. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, iż brak wskazania daty wystawienia weksla powoduje jego nieważność, zaś w momencie braku określenia miejsca wystawienia weksla, zgodnie z art. 2 ust. 4 Prawa Wekslowego, za miejsce wystawienia weksla uzna się miejscowość określoną obok nazwiska wystawcy weksla (trasanta). Miejsce wystawienia weksla powinno być wskazane jedno, nie zważając na liczbę trasantów. Dopuszczalne jest używanie w skrócie nazwy miejscowości, w której został wystawiony weksel.

11. Podpis wystawcy weksla.

Ostatnim elementem, który musi zawierać weksel trasowany, jest opatrzenie takiego dokumentu podpisem jego wystawcy. Oprócz faktu, iż podpis pozwala ustalić podmiot, który go złożył, pozwala on również zakreślić moment, w którym kończy się treść weksla, co oznacza, że podpis winien jest znajdować się na jego końcu. Wymagane jest, aby podpis został zamieszczony na pierwszej stronie dokumentu i powinien odnosić się do pełnej treści weksla trasowanego. Przyjmuje się, że podpis wystawcy weksla (trasanta) musi zawierać przynajmniej jego nazwisko zamieszczone w sposób własnoręczny, przy czym nie musi być złożony w sposób czytelny. Brak złożenia podpisu przez wystawcę, powoduje nieważność weksla trasowanego. Ubocznie należy podkreślić, że możliwe jest dokonanie podpisu przez ustanowionego pełnomocnika jak i przedstawiciela ustawowego.

Treść weksla trasowanego – podsumowanie

Podsumowując niniejszy artykuł należy wskazać, że w art. 1 Prawa Wekslowego są wymieniowe wszystkie elementy weksla, które powinny znaleźć się w jego treści. Zaś w art. 2 tejże ustawy, wskazano, które z elementów weksla muszą zostać zawarte obowiązkowo w jego treści, aby był on ważny, oraz te elementy, których brak nie powoduje jego nieważności.

To nieobowiązkowych elementów weksla należy:

1. termin płatności weksla;
2. miejsca płatności weksla;
3. miejsca wystawienia weksla.

Jeśli szukacie wsparcia w związku z prawidłowym zabezpieczeniem roszczeń, zapraszam do kontaktu poprzez formularz kontaktowy. Chętnie odpowiem na wszystkie pytania oraz zaproponuję Państwu warunki współpracy z Kancelarią.

Patrycja Ciechomska