Weksel inwestycyjny – ryzyko czy gwarancja stałego dochodu?
Choć w ostatnim czasie co raz częściej jesteśmy kuszeni atrakcyjnymi ofertami obiecującymi szybki zysk z gwarantowaną wysoką stopą zwrotu kapitału, stanowiącymi jednocześnie ciekawą alternatywę dla niskooprocentowanych lokat bankowych czy obligacji, to jednak upowszechnienie „weksli inwestycyjnych” nie powinno nas zmylić, a podjęcie decyzji o przystąpieniu do takiej inwestycji powinno być przemyślane.
Czym jest weksel inwestycyjny?
Weksel inwestycyjny to nowopowstały instrument, który nie znajduje podstaw prawnych w obowiązujących przepisach, a prawo wekslowe nawet nie zna jego legalnej definicji. Nierzadko jest przedstawiany jako konstrukcja gwarantująca wysoki zysk z inwestycji, bez istnienia znacznego ryzyka utraty wniesionego nakładu. W praktyce weksel inwestycyjny to de facto połączenie weksla i pożyczki. Stanowi nowatorski sposób na pozyskiwanie kapitału od inwestorów, bez konieczności emitowania obligacji czy ubiegania się o kredyty bankowe. Jednakże zdaniem UOKiK może to być swoista próba ominięcia przepisów o emisji obligacji korporacyjnych.
Jak działa weksel inwestycyjny?
Celem zgłębienia tematu weksla inwestycyjnego, konieczne jest przedstawienie mechanizmu jego działania. W procesie inwestycyjnym uczestniczą trzy podmioty:
-nabywca weksla, czyli inwestor;
-wystawca weksla, czyli pożyczkodawca, podmiot organizujący finansowanie;
-przedsiębiorca, będący jednocześnie pożyczkobiorcą oraz właścicielem nieruchomości, która stanowi zabezpieczenie hipoteczne.
Zainteresowany inwestor czyni nakład pieniężny na rzecz wystawcy weksla, a w zamian otrzymuje weksel inwestycyjny. Następnie, podmiot organizujący finansowanie (wystawca weksla) pożycza pozyskane w ten sposób środki wybranemu przedsiębiorcy, który ustanawia na jego rzecz hipotekę umowną celem zabezpieczenia długu. W omówionym mechanizmie wystawca weksla występuje jako pośrednik, który dokonuje dalszej inwestycji przekazanego nakładu. Tym samym, pomiędzy nabywcą weksla a pożyczkobiorcą nie ma bezpośredniego związku prawnego.
Bezpieczna inwestycja?
Choć stosownie do przepisów prawa, papiery wartościowe powinny być rejestrowane w Krajowym Depozycje Papierów Wartościowych, to weksle inwestycyjne temu obowiązkowi nie podlegają. Środki pieniężne przekazane wystawcy weksla, który dodatkowo nie podlega kontroli Komisji Nadzoru Finansowego, nie są również objęte gwarancją Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Co oznacza, iż w przypadku ewentualnych problemów z wykupem omawianego weksla, spłatą odsetek czy potencjalną niewypłacalnością wystawcy weksla, nabywca weksla jedynie może dochodzić zapłaty na zasadach ogólnych postępowania upadłościowego, restrukturyzacyjnego czy egzekucyjnego, a gwarantem bezpieczeństwa „weksla inwestycyjnego” jest jedynie wypłacalność jego wystawcy.
Weksle inwestycyjne na celowniku UOKiK
W 2020 r. Prezes UOKiK Tomasz Chróstny wydał ostrzeżenie[1] dotyczące Funduszu Hipotecznego Yanok z Krakowa, zajmującego się prowadzeniem działalności w zakresie wystawiania weksli inwestycyjnych. Zgromadzone w toku postępowania informacje wykazały, iż istnieje wysokie ryzyko utraty środków przez inwestorów, których w znacznej części stanowią konsumenci. W konsekwencji, Funduszowi postawiono zarzuty naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, a mianowicie posługiwania się wekslem w sposób sprzeczny z jego funkcją i wykorzystywania pieniędzy konsumentów do udzielania pożyczek przedsiębiorcom, przenosząc w ten sposób całe ryzyko prowadzonej działalności na konsumentów, co stanowi naruszenie art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Wobec powyższego, decyzją z dnia 11 czerwca 2021 roku Prezes UOKiK nałożył na FH Yanok karę pieniężną w wysokości 389.794,00 zł i nakazał zaniechanie kwestionowanych praktyk, czemu nadał rygor natychmiastowej wykonalności. W tym miejscu wskazać należy, że do kompetencji prezesa wskazanego organu należy możliwość nałożenia kar finansowych do 10% rocznego obrotu za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów.
Biorąc pod uwagę powyższe, podejmując decyzję o inwestycji własnych oszczędności w weksle inwestycyjne, które w ostatnim czasie stają się co raz popularniejsze, należy mieć na uwadze wysokie ryzyko utraty nakładu. Jednakże, w przypadku powodzenia całego zamierzenia inwestycyjnego, osiągnięty zwrot może być znaczny.
[1] Ostrzeżenie Prezesa UOKiK – Fundusz Hipoteczny Yanok
Karolina Cieśla
Aplikantka adwokacka