Zastaw Rejestrowy na Akcjach: Problemy praktyczne i sposoby ich rozwiązania

Zastaw rejestrowy na akcjach to powszechnie stosowana metoda zabezpieczania wierzytelności. Mechanizm ten, określony w ustawie o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, pozwala wierzycielom na zaspokojenie swoich roszczeń w przypadku niewykonania zobowiązania przez dłużnika. W artykule przedstawiamy, jak działa zastaw rejestrowy oraz jakie problemy praktyczne mogą się pojawić przy jego realizacji, a także proponujemy skuteczne rozwiązania.

Zastaw rejestrowy na akcjach – na czym polega i jak działa?

Zastaw rejestrowy na akcjach jest bardzo popularną metodą zabezpieczania różnego rodzaju wierzytelności. Sposób ustanowienia zastawu rejestrowego oraz uzyskania z niego zaspokojenia został wyraźnie uregulowany w ustawie o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów. Zgodnie ze wskazaną ustawą, w przypadku gdy zastaw rejestrowy został ustanowiony na instrumentach finansowych zapisanych na rachunku papierów wartościowych, przejęcie na własność zastawu rejestrowego następuje po upływie terminu wykonania zobowiązania, które zostało zabezpieczone tym zastawem z dniem zapisania instrumentów finansowych na rachunku papierów wartościowych zastawnika.

Mechanizm wydaje się być zatem dość prosty i efektywny dla zastawnika (wierzyciela) – w przypadku niewykonania zobowiązania przez zastawcę (dłużnika, wierzyciel składa stosowne oświadczenie, w którym wykazuje, że doszło do realizacji ustawowych przesłanek do przejęcia na własność przedmiotu zastawu rejestrowego (tut. akcji), a także dyspozycję przeniesienia akcji do firmy inwestycyjnej, a firma inwestycyjna dokonuje przeniesienia akcji obciążonych zastawem rejestrowym na rachunek należący do wierzyciela. W ten sposób zastawnik ma szansę na przynajmniej częściowe zaspokojenie swoich roszczeń wobec zastawcy. Jak można się spodziewać, nie zawsze wszystko w tej procedurze idzie po myśli wierzyciela, a proces przejęcia akcji obciążonych zastawem rejestrowym na własność, może przedłużyć się nawet o długie lata.

Problemy w praktyce: Zajęcie akcji przez komornika w postępowaniu egzekucyjnym

Pierwszym problemem, z którym spotkał się nasz Klient – zastawnik był fakt, że w chwili kiedy zaktualizowały się przesłanki do przejęcia przedmiotu zastawu rejestrowego na własność, akcje podlegały zajęciu przez komornika w ramach innych postępowań egzekucyjnych prowadzonych przeciwko dłużnikowi. W takiej sytuacji, zgodnie z ustawą, wierzyciel nie może podejmować żadnych czynności mających na celu zaspokojenie z przedmiotu zastawu. Spowodowało to konieczność oczekiwania przez długie lata na umorzenie tych postępowań, co znacznie przedłużyło procedurę przejęcia akcji na własność.

Brak ważnego kodu LEI – bariera nie do przejścia?

Kolejnym problemem, z którym musiał zmierzyć się nasz Klient, była odmowa firmy inwestycyjnej w zakresie dokonania przeniesienia akcji na należący do niego rachunek z uwagi na brak ważnego kodu LEI po stronie dłużnika. Po umorzeniu wszystkich postępowań egzekucyjnych przeciwko zastawcy, Klient zrealizował w całości procedurę zmierzającą do uzyskania zaspokojenia w trybie ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów oraz złożył dyspozycję przeniesienia akcji w oddziale właściwego biura maklerskiego. Firma inwestycyjna odmówiła jednak przeniesienia własności akcji z uwagi na brak ważnego kodu LEI po stronie dłużnika. Jednocześnie, dłużnik nie zamierzał podjąć żadnych samodzielnych działań zmierzających do aktywacji (opłacenia) kodu LEI, nie posiadał żadnych osób umocowanych do działania w jego imieniu, bowiem członkowie zarządu zastawnika złożyli rezygnacje, a ponadto spółka nie dysponowała środkami potrzebnymi do opłacenia kodu LEI. Klient został zatem de facto pozbawiony możliwości sfinalizowania procesu przeniesienia własności akcji, a tym samym uzyskania zaspokojenia swoich roszczeń, z uwagi na rygorystyczne stanowisko firmy inwestycyjnej w tym zakresie, która twierdziła, że nie może zrealizować przeniesienia własności akcji w sytuacji, gdy zastawca nie posiada ważnego kodu LEI, bowiem taka transakcja podlega zgłoszeniu w trybie rozporządzenia MIFIR i wymaga wskazania ważnego oznaczenia, tj. kodu LEI dłużnika.

Rozwiązania wypracowane przez Kancelarię zaakceptowane przez firmę inwestycyjną

Na skutek działań podjętych przez naszą Kancelarię, firma inwestycyjna ostatecznie (po ponad 5 miesiącach od dnia złożenia dyspozycji przeniesienia akcji) dokonała przeniesienia własności akcji obciążonych zastawem rejestrowym, uznając stanowisko przedstawione przez Kancelarię, że jest to transakcja, która nie podległa zgłoszeniu z użyciem oznaczenia używanego do identyfikacji klientów (kod LEI) zgodnie z rozporządzeniem MIFIR i właściwymi rozporządzeniami delegowanymi.

Wnioski z przeprowadzonej transakcji przeniesienia akcji

Co ciekawe, przeprowadzona transakcja miała charakter precedensowy, bowiem systemy wewnętrzne firmy inwestycyjnej automatycznie blokowały transakcje, w której po stronie dłużnika występowała osoba prawna z nieważnym kodem LEI.

Działania podjęte przez naszą Kancelarię pozwoliły na rozwiązanie praktycznego problemu, z którym w kontakcie z firmami inwestycyjnymi, mogą spotkać się wierzyciele dążący do przejęcia na własność akcji obciążonych na ich rzecz zastawem rejestrowym, a także do wypracowania ścieżki postępowania przed firmą inwestycyjną, jak również przed Krajowym Depozytem Papierów Wartościowych S.A. (KDPW), który jest odpowiedzialny za nadawanie i odnawianie kodów LEI.

W celu uzyskania szczegółowych informacji, zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią.

Autor: Izabela Kryspin