Rejestr fundacji rodzinnych już działa!
Choć ustawa o fundacji rodzinnej weszła w życie już 22 maja 2023 r., media przez pierwsze miesiące grzmiały o falstarcie reformy i zwracały uwagę, że niemożliwym jest zarejestrowanie fundacji rodzinnej z uwagi na brak właściwego systemu teleinformatycznego. To spowodowało, że wielu fundatorów wstrzymywało się z decyzją o założeniu fundacji. Od końca lipca 2023 r. Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim powoli dokonuje kolejnych wpisów w rejestrze, co oznacza, że fundatorzy mogą zacząć realnie korzystać z benefitów, jakie zapewnia fundacja rodzinna.
Procedura założenia fundacji rodzinnej
Złożenie wniosku o zarejestrowanie fundacji rodzinnej nie jest skomplikowane. Na procedurę założenia fundacji rodzinnej składają się następujące elementy:
- złożenie oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej;
- ustalenie statutu;
- sporządzenie spisu mienia;
- ustanowienie organów fundacji rodzinnej wymaganych przez ustawę lub statut;
- wniesienie funduszu założycielskiego (o wartości co najmniej 100.000 zł) przed wpisaniem do rejestru fundacji rodzinnych w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w akcie założycielskim albo wniesienie funduszu założycielskiego w terminie dwóch lat od dnia wpisania fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnych w przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w testamencie;
- wpisanie do rejestru fundacji rodzinnych.
Zdecydowanie najbardziej istotnym dokumentem jest statut, na podstawie którego działa fundacja rodzinna. Właściwe ustalenie jego treści pozwala na sprawne działanie fundacji, zapewnia kontrolę nad przekazanym jej majątkiem oraz pozwala osiągnąć ustalone cele. Szczególnie w tym zakresie warto skorzystać z pomocy doświadczonego prawnika, który pomoże skonstruować statut tak, aby w pełni pasował on do potrzeb fundatora oraz jej beneficjentów.
W kontekście przygotowywania spisu mienia, koniecznym może okazać się konsultacja
z prawnikiem podatkowym, w zależności od tego, co fundator bądź inne podmioty będą chciały wnieść do fundacji, jako jej mienie.
Wady i zalety fundacji rodzinnej
Decyzja o założeniu fundacji rodzinnej będzie zawsze decyzją biznesową. Przed jej podjęciem należy rozważyć szereg wad i zalet, które wiążą się z działaniem fundacji rodzinnej. Jako główną zaletę fundacji rodzinnych wskazuje się to, że może ona działać, jak każde inne przedsiębiorstwo, bowiem może prowadzić działalność gospodarczą w zakresie określonym w ustawie. Są to m.in. takie obszary, jak zbywanie mienia, o ile mienie to zostało nabyte w celu dalszego zbycia; najem, dzierżawa lub udostępnianie mienia do korzystania na innej podstawie; przystępowanie do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, a także uczestnictwa w tych podmiotach; udzielanie pożyczek; nabywanie papierów wartościowych i inne. Wynik operacji gospodarczych prowadzonych w dozwolonym zakresie jest zwolniony od opodatkowania aż do momentu przekazania środków na rzecz beneficjentów. Dopiero w momencie dokonania przez fundację świadczenia na rzecz beneficjenta/beneficjentów fundacja zobligowana będzie do zapłaty podatku CIT w wysokości 15%.
Co jednak istotne, owo zwolnienie z podatku CIT jest ograniczone w zasadzie wyłącznie do pasywnych źródeł dochodu. Oznacza to, że w przypadku gdy działalność fundacji rodzinnej wykroczy poza przewidziany zakres, dochody z niej będą opodatkowane stawką 25% CIT. To prowadzi do wniosku, że nie jest to instytucja wprost przeznaczona do prowadzenia działalności gospodarczej. W związku z tym, w zależności od założeń konkretnej fundacji rodzinnej, pod kątem podatkowym może ona stanowić rozwiązanie korzystne, jak również skrajnie niekorzystne.
Problem z opodatkowaniem może pojawić się również na poziomie wypłaty świadczeń na rzecz beneficjentów. Należy pamiętać, że zwolnienie z PIT jest zależne od stopnia pokrewieństwa łączącego beneficjenta z fundatorem.
Wśród zalet fundacji rodzinnej wskazuje się również ochronę przed rozdrobnieniem majątku w firmach rodzinnych w toku spadkobrania. Założeniem ustawy o fundacji rodzinnej jest minimalizowanie ryzyka nieudanej sukcesji oraz zagwarantowanie kontynuacji działalności firmy. Przekazanie majątku fundacji rodzinnej ma chronić go przed podziałem, umożliwić jego pomnażanie, a więc także czerpanie z niego korzyści, które będzie można przeznaczyć na pokrycie kosztów utrzymania osób wskazanych przez fundatora.